Na pierwszy rzut oka, małe cyferki na prawie jazdy mogą wydawać się tylko zbiorem przypadkowych liczb. Jest to jednak zbiór informacji, który może otworzyć przed tobą drzwi do świata kierowania różnymi pojazdami albo… trochę je zamknąć. Na ogół nie mówi się o wszystkich dodatkowych oznaczeniach, które mogą pojawić się na dokumencie. Sprawdź, gdzie tych oznaczeń szukać i jak je odczytać.
Dokument prawa jazdy w Polsce
Polskie prawo jazdy to więcej niż tylko mały plastikowy kawałek, wielkością przypominający dowód osobisty czy kartę bankową. Każdy kierowca zna podstawowe informacje, które się na nim znajdują: dane personalne, fotografia właściciela, kategorie pojazdów, do prowadzenia których jesteśmy uprawnieni, oraz data, kiedy te uprawnienia zdobyliśmy. Jednak w sytuacjach, takich jak niefortunna stłuczka, na pierwszy plan wysuwają się też inne szczegóły: data ważności dokumentu, jego unikatowy numer oraz instytucja, która go wydała. To kluczowe informacje, które mogą okazać się niezbędne przy wypełnianiu wszelkich formalności.
Nie wszyscy są świadomi, że prawo jazdy kryje więcej niż tylko podstawowe informacje. Poza nimi, znajdziemy tam dodatkowe kody, które mogą narzucać pewne ograniczenia lub dodatkowe obowiązki na kierowcę. Ciekawostką jest, że te same kody czasem mogą nawet poszerzać zakres naszych uprawnień. Szczególnie warto zwrócić uwagę na cyfry umieszczone w sekcji oznaczonej numerem 12, znajdującej się pod tabelą z kategoriami pojazdów, na które mamy prawo jazdy. Te specyficzne zapisy znajdują swoje odzwierciedlenie również w cyfrowym świecie – w bazie danych CEPiK. Policjant podczas kontroli drogowej z pewnością będzie miał dostęp do tych informacji i sprawdzi ich aktualność.
Unikalne kody na dokumencie prawa jazdy
W prawie jazdy kryją się pewne kody, które mogą wydawać się zagadką, ale właściwie każdy z nich ma swoje znaczenie, zapisane w rozporządzeniu dotyczącym tego dokumentu. Te kody często odnoszą się do kwestii zdrowotnych kierowcy. Dajmy na to, kod 02.02 oznacza, że musisz korzystać aparatu obuusznego. Natomiast kod 05.01 to sygnał, że możesz prowadzić pojazdy wyłącznie od zmierzchu do świtu. W ten sposób, prawo jazdy staje się nie tylko zbiorem suchych faktów, ale przewodnikiem, który wskazuje, jakie dodatkowe środki należy podjąć, aby jazda była bezpieczna i komfortowa zarówno dla ciebie, jak i dla innych użytkowników drogi.
W Polsce system kategoryzacji uprawnień do kierowania pojazdami obejmuje różnorodne kody, które mogą zostać wpisane na prawo jazdy. Te specyficzne oznaczenia umożliwiają dokładne dostosowanie zakresu dozwolonych czynności do indywidualnych potrzeb i umiejętności kierowcy. Do najczęściej występujących kodów należą te ograniczające użytkowanie pojazdu do określonych typów lub wyposażenia, jak automatyczna skrzynia biegów, specjalne modyfikacje dla osób niepełnosprawnych, czy ograniczenia związane z koniecznością używania określonych urządzeń wspomagających, takich jak okulary czy aparaty słuchowe. Ponadto, kody mogą również odnosić się do ograniczeń czasowych lub związanych z wiekiem, definiując w ten sposób szczegółowe warunki, na jakich kierowca może prowadzić pojazd. Każdy z tych kodów ma za zadanie zwiększyć bezpieczeństwo na drogach, personalizując uprawnienia do realnych potrzeb i możliwości użytkowników dróg. Kody przedstawiają się następująco:
Kod 01: dla kierowców z wymaganą ochroną lub korektą wzroku
Kod 01 jest skierowany do osób mających kłopoty ze wzrokiem. Dla tych osób opracowano konkretne kody:
- 01.01 – okulary,
- 01.02 – soczewki kontaktowe,
- 01.03 – szkła ochronne,
- 01.04 – szkło matowe,
- 01.05 – przepaska na oko,
- 01.06 – okulary bądź soczewki.
Kod 02: dla kierowców z wymaganą korektą słuchu
Kod 02 jest skierowany do osób mających kłopoty ze słuchem i wykazują konieczność używania aparatu słuchowego:
- 02.01 – aparat do jednego ucha,
- 02.02 – aparat obuuszny.
Kod 03: dla kierowców wymagających szyny lub protezy
Kod 03 jest skierowany do osób, które noszą protezy lub szyny:
- 03.01 – proteza lub szyna ortopedyczna kończyny górnej,
- 03.02 – proteza lub szyna ortopedyczna kończyny dolnej.
Kod 05: dla kierowców, których dotyczą szczególne ograniczenia
Kod 05 jest skierowany do osób, których dotyczą konkretne ograniczenia:
- 05.01 – jazda w godzinach dziennych, czyli od świtu do zmroku,
- 05.02 – możliwość przemieszczania się tylko w obrębie konkretnego obszaru administracyjnego; w punkcie tym może być wpisana nazwa miasta,
- 05.03 – jazda bez pasażerów,
- 05.04 – jazda z określoną prędkością (do ilu km/h),
- 05.05 – jazda tylko w towarzystwie innej osoby posiadającej prawo jazdy,
- 05.06 – ograniczenie dotyczy prawa do ciągnięcia przyczepy,
- 05.07 – brak możliwości jazdy po autostradach,
- 05.08 – zakaz spożywania alkoholu.
Kod 10 i 15: dla kierowców, dla których są wymagane modyfikacje w układzie skrzyni biegów
Kody 10 i 15 są skierowane do osób, które potrzebują modyfikacji technicznych dokonanych w pojeździe, np. zmiany w skrzyni biegów czy sprzęgle:
- 10.01 – samochód musi mieć ręczną zmianę biegów,
- 10.02 – samochód nie może mieć pedału sprzęgła (lub dźwigni ręcznej w przypadku kategorii AM, A1, A2, A),
- 10.03 – kierowca może jeździć pojazdem wyposażonym w skrzynię biegów sterowaną elektronicznie,
- 10.04 – wymagana jest modyfikacja dźwigni zmiany biegów,
- 10.05 – nie można zastosować przekładni dodatkowej w pojeździe,
- 15.01 – wymagana jest zmodyfikowana dźwignia zmiany biegów,
- 15.02 – wymagane jest sprzęgło sterowane ręcznie,
- 15.03 – sprzęgło musi być automatyczne,
- 15.04 – wymagany jest składany lub odkręcany pedał sprzęgła za przegrodą.
Kod 20: dla kierowców, dla których są wymagane modyfikacje w układzie hamulcowym
Kod 20 jest skierowany do osób, które potrzebują niezbędnych zmian w układzie hamulcowym:
- 20.01 – wymagany jest zmodyfikowany hamulec nożny,
- 20.02 – wymagany jest powiększony pedał hamulca,
- 20.03 – pedał hamulca dostosowany do obsługi lewą nogą,
- 20.04 – pedał hamulca musi być dostosowany pod całą stopę,
- 20.05 – niezbędny jest wychylny pedał hamulca,
- 20.06 – ręcznie sterowany hamulec roboczy,
- 20.07 – maksymalne użycie wzmocnionego hamulca roboczego,
- 20.08 – maksymalne użycie hamulca awaryjnego zintegrowanego z hamulcem roboczym,
- 20.09 – zmodyfikowany hamulec postojowy,
- 20.10 – elektrycznie sterowany hamulec postojowy,
- 20.11 – nożny hamulec postojowy,
- 20.12 – składany lub odkręcany pedał hamulca za przegrodą,
- 20.13 – hamulec obsługiwany kolanem,
- 20.14 – elektrycznie sterowany hamulec roboczy.
Kod 25: dla kierowców, dla których są wymagane modyfikacje w układzie przyspieszenia
Kod 25 jest skierowany do osób, które potrzebują zmian technicznych w układzie przyspieszenia:
- 25.01 – gdy niezbędny jest zmodyfikowany pedał przyspieszenia,
- 25.02 – pedał przyspieszenia przystosowany pod całą stopę,
- 25.03 – pedał przyspieszenia musi być wychylny,
- 25.04 – przyspieszenie sterowane ręcznie,
- 25.05 – przyspieszenie sterowane kolanem,
- 25.06 – samochód ma mieć serwoprzyspieszacz,
- 25.07 – pedał przyspieszenia ma znajdować się po lewej stronie pedału hamulca,
- 25.08 – pedał przyspieszenia po lewej stronie,
- 25.09 – w pojeździe ma być składany lub odkręcany pedał przyspieszenia.
Kod 30: dla kierowców, dla których są wymagane modyfikacje w układzie hamowania i przyspieszenia
Kod 30 jest skierowany do osób, które mogą prowadzić pojazdy z wprowadzonymi modyfikacjami w układzie hamowania i przyspieszenia:
- 30.01 – muszą być zastosowane pedały równoległe,
- 30.02 – pedały hamowania i przyspieszenia muszą być na tym samym lub podobnym poziomie,
- 30.03 – wymagane są przesuwne pedały hamowania i przyspieszenia,
- 30.04 – zastosowane muszą być pedały hamowania i przyspieszenia z przesuwem i szyną,
- 30.05 – w pojeździe musi być składany lub odkręcany pedał hamowania i przyspieszania,
- 30.06 – dla samochodów z wypiętrzoną podłogą,
- 30.07 – z boku pedału hamulca musi być przegroda,
- 30.08 – gdy potrzebna jest przegroda na protezę lub szynę z boku pedału hamulca,
- 30.09 – w przypadku, gdy wymagana jest przegroda pod pedałami hamowania i przyspieszenia,
- 30.10 – gdy trzeba zadbać o podparcie pięty lub nogi,
- 30.11 – gdy konieczne jest elektryczne sterowanie hamowania i przyspieszania.
Kod 35: dla kierowców, dla których są wymagane modyfikacje urządzeń sterowania
Kod 35 jest skierowany do osób, które potrzebują modyfikacji sterowania, np. wycieraczek, klaksonu, czy kierunkowskazów:
- 35.01 – w pojeździe zastosowano urządzenia sterowania obsługiwane bez negatywnego wpływu na kierowanie i obsługę,
- 35.02 – w aucie zastosowano urządzenia sterowania obsługiwane bez konieczności puszczenia kierownicy i akcesoriów,
- 35.03 – urządzenia sterowania obsługiwane bez konieczności puszczenia kierownicy i akcesoriów lewą ręką,
- 35.04 – urządzenia sterowania obsługiwane bez konieczności puszczenia kierownicy i akcesoriów prawą ręką,
- 35.05 – urządzenia sterowania obsługiwane bez konieczności puszczenia kierownicy i akcesoriów ze wspólnymi mechanizmami hamowania i przyspieszenia.
Kod 40: dla kierowców, dla których dla kierowców, dla których są wymagane modyfikacje w układzie kierowniczym
Kod 40 jest skierowany do osób, które potrzebują zmian wprowadzonych w układzie kierowniczym:
- 40.01 – potrzebny jest zwykły układ kierowniczy ze wspomaganiem,
- 40.02 – niezbędny jest układ kierowniczy z aktywnym wspomaganiem,
- 40.03 – potrzebny jest układ kierowniczy z systemem rezerwowym (sprzężenie zwrotnym),
- 40.04 – wymagana jest wydłużona kolumna kierownicy,
- 40.05 – konieczna jest zmodyfikowana kierownica (mniejsza średnica, grubszy lub cieńszy przekrój koła kierownicy),
- 40.06 – wymagane jest wychylne koło kierownicy,
- 40.07 – wymagane jest pionowe koło kierownicy,
- 40.08 – wymagane jest poziome koło kierownicy,
- 40.09 – zastosowano kierowanie nożne,
- 40.10 – zastosowano alternatywny system kierownicy,
- 40.11 – gdy niezbędna jest gałka na kierownicy,
- 40.12 – gdy wymagana jest szyna ortopedyczna ręki na kierownicy,
- 40.13 – niezbędna modyfikacja ze stawem szynowym.
Kod 42 i 43: dla kierowców, którzy wymagają modyfikacji kierownicy i lusterka
Kody 42 i 43 są skierowany do osób, które mogą prowadzić pojazdy ze zmodyfikowaną kierownicą lub lusterkami:
- 42.01 – modyfikacja lusterka zewnętrznego lewego lub prawego,
- 42.02 – zewnętrzne lusterko na wysięgniku,
- 42.03 – niezbędne jest dodatkowe zewnętrzne lusterko pozwalające obserwować ruch,
- 42.04 – wymagane jest panoramiczne lusterko wewnętrzne,
- 42.05 – niezbędne jest lusterko do obserwacji martwych pól,
- 42.06 – potrzebne jest elektrycznie sterowane zewnętrzne lusterko,
- 43.01 – fotel kierowcy ma być na dobrej wysokości obserwacyjnej i w normalnej odległości od kierownicy i pedałów,
- 43.02 – fotel kierowcy dostosowany do kształtu ciała,
- 43.03 – fotel kierowcy z oparciem bocznym stabilizującym pozycję,
- 43.04 – fotel musi mieć podłokietnik,
- 43.05 – niezbędne są wydłużone szyny prowadzące fotela kierowcy,
- 43.06 – wymagany jest zmodyfikowany pas bezpieczeństwa,
- 43.07 – zastosowany jest szelkowy pas bezpieczeństwa.
Kod 44: dla kierowców wymagających modyfikacji w motocyklach oraz motorowerach
Kod 44 jest skierowany do osób, które potrzebują modyfikacji motocykli i motorowerów:
- 44.01 – wymagany jest hamulec z pojedynczym sterowaniem,
- 44.02 – wymagany jest zmodyfikowany hamulec ręczny,
- 44.03 – wymagany jest zmodyfikowany hamulec nożny,
- 44.04 – konieczna jest zmodyfikowana rączka przyspieszenia,
- 44.05 – konieczna jest ręczna zmiana biegów i ręczne sprzęgło,
- 44.06 – pojazd musi mieć zmodyfikowane lusterka wsteczne,
- 44.07 – modyfikacja wskaźników kontrolnych,
- 44.08 – wysokość siedzenia pozwalająca kierowcy na oparcie w pozycji siedzącej dwóch stóp na ziemi jednocześnie.
Pozostałe oznaczenia prawo jazdy
W prawie jazdy można znaleźć także inne kody i oznaczenia:
- 45 – dla motocykli z koszem,
- 50, 51 – dla konkretnego pojazdu na podstawie numeru VIN lub numerów tablic rejestracyjnych,
- 70, 71 – dotyczące wymiany prawa jazdy lub wtórnika,
- 72-79 – dotyczą szczególnych specyfikacji pojazdów, na które kierowca ma uprawnienia,
- 78 – jeżeli mamy prawo jazdy kat. B automat,
- 95, 96 – dotyczą specjalnych wymagań względem kierowcy – posiadania kwalifikacji zawodowych, dodatkowych uprawnień,
- 101 – gdy pojazd musi mieć dodatkowe oznaczenia,
- 102-105 – mówią o specyficznej formie wymiany prawa jazdy,
- 106 – dotyczy zakazu w zakresie kategorii B prawa jazdy przy posiadaniu kategorii C1, C, D1, D,
- 107 – dotyczy wymogu dostosowania pojazdu do rodzaju schorzenia.
